แก้ e lyte
1.Na
Oral form
-ให้กินใน Renal salt loss, SIADH โดยคิด Na ที่ต้องการจากสูตรได้เป็น mEq
- mEqNa x 23 = mgNa
- เกลือแกง1ช้อนชา = 5 g NaCl = 2 g Na
Iv form
-หา Na เป็น mEq ที่ต้องการแก้แล้วเลือกชนิด Saline เช่น 110->120
BW 50 --> ต้องการ Na 0.6x50x10 = 300 mEq 3%NaCl มี 514 mEq/L ดังนั้นต้องการ 583 ml in 24 hr
หมายเหตุ
-หาว่าต้องเติมNa กี่mEq =(Naหลัง-Naก่อน)xTBW
-แก้ไม่เกิน 10 mEq/L/day or 1mEq/L/hr
-ตาม Serum Na q 2 hr
-ในเด็ก อ่าน Harriet Lane
2 K
Oral form
-ถ้าคนไข้ Alkalosis หรือ normal :Elixer KCl 30 ml oral (20 meq/15 ml)
-ถ้าคนไข้ Acidosis เช่น RTA, CKD ให้
K Citrate 45 ml oral (10 mEq/15ml)
-AddiK tab 10 mEq/tab ถ้ามีปัญหารสชาติ
Iv form
-ให้ IV เสมอถ้า K < 2
-แก้ไม่เกิน 10 mEq/hr (เด็ก<0.3 mEq/kg/hr) ทุกวิธี ถ้าเร็วว่านี้ต้องเข้า ICU มี monitor ด้วยdefibrillator
-Peripheral line : KCl 40 mEq + NSS 1000 ml IV drip 80 ml/hr (max 250 ml/hr)
-Central line : KCl 10 mEq + NSS 100 ml IV drip 100 ml/hr
หมายเหตุ
- กะๆ เอาว่า K ที่ลดลง 0.3 mEq/L = ขาด 100 mEq แต่ถ้าไตวายหรือ shift อาจจะขึ้นมากกว่านี้
-ไม่แก้ K ถ้า urine ไม่ออก ยกเว้นกำลังจะ arrest
-HypoK ทำให้ EKG -> flatT, U wave, AF, VT, VF
เด็ก
K3-3.5 : แก้ 1-2 mEq/kg, K2.5-3 แก้ 2-3mEq/kg
3. HCO3
Oral form
-Sodamint 1x3 oral ให้ใน RTA, CKD
Iv form
- 7.5% NaHCO3- iv 50 ml/amp (มี Na 44.5 mEq) ผสมจนได้สารละลาย [Na] = NSS Ex. 3 amp (Na150mEqแล้ว) + 5%DW 850ml, 1amp+5% N/2 950ml
-Acidemia ทั่วๆไปให้ได้เมื่อ pH<7.2 แต่ DKA จะต่ำกว่าคือ < 7 เพราะมันมักจะดีได้เอง
-ระวัง แก้เยอะๆจะ hypocal ได้ esp ใน CKD, cell lysis, คนไข้ hypocal อยู่เดิม
หมายเหตุ
สำคัญต้องแก้เหตุ การให้ NaHCO3 มักจะเป็น HCO3 ปริมาณดิดเดียวเมื่อเทียบกับกรดในร่างกาย ใช้แค่ซื้อเวลาเฉยๆ (จริงๆแล้วถ้า Acidemia มากๆ ให้แก้ด้วย res, alkalosis ก่อนจะดีกว่าการฉีด NaHCO3) มีบทบาทในการชดเชยแค่ : CKD, renal loss of HCO3
เด็ก : 1 mEq/kg/dose
4 Ca
Oral
-CaCO3 (1g = Ca 400 mg) คนเราดูดได้มากสุด 1 g ต่อมื้อ ดังนั้นกินได้มากสุดมื้อละไม่เกิน 2 เม็ด ก่อนอาหาร
-VitD : activeD(1-25) ให้ในคนท้องและคนที่มีปัญหา PTH 0.25 mcg/tab 1x2 oral
-VitD : D2 (25) ต้องไปเปลี่ยนที่ตับอีกที ให้ 20,000 u / week
IV form
-CPR :10% Cagluconate iv 15-30 ml
-hyperK : 10% Cagluconate iv 10 ml x 3
-Tetany : 10% Cagluconate 20 ml + NSS 100ml iv drip in 2 hr เมื่อหาย tetany แล้วให้ maintain ด้วย 10amp (100ml) + NSS 1000 rate 50ml/hr แล้วต่อด้วย Ca+VitD
เด็ก : 10ml/kg/dose ผสมSterile water 1 เท่า
-Tetany : overt = เห็นเลย, latent = ต้องตรวจ Chovstek's&Trussau sign
-เวลาที่กิน Ca สำคัญ
กินก่อนอาหาร 30 นาที เพื่อเพิ่ม Ca
กินพร้อมอาหาร เพื่อเป็น phosphate binder
-สารละลายห้ามผสมน้ำตาล
5 Mg
Oral form
การกินจะ diarrhea จะลำบากกินได้ไม่เยอะ
5% MgCl2 10-15 ml/ มื้อ
1 ml มี 50 mg
IV form
-Torsa de pointes : Load 2 g drip 1 g/hr
-Preclampsia : Load 4 g drip 2 g/hr
แก้บ้านๆ : drip 4 g in 4 hr, และ 2 g in 4 hr ในวันที่สองและวันที่สาม
50% MgSO4 8 ml + NSS 100 ml drip in 4 hr
-50% MgSO4 1 ml = 0.5 g Mg
-การผสมในสารละลาย ผสมอะไรก็ได้ เท่าไหรก็ได้ drip ให้ทันเป็นพอ
-Follow Mg เวลาแก้บ้านๆ ให้ดูที่สามวัน
เด็ก : 25-50 mg/kg oral or IV แก้แล้วตามได้เลย
6 PO43
Oral form
-การกินจะ diarrhea จะลำบากกินได้ไม่เยอะ
Acidic phospate 10-15 ml/ มื้อ
1 ml มี 33 mg
IV form
-K2HPO4 (Dipotassiumhydrogenphospate) 40 mEq + NSS 1000 ml iv เหมือนแก้ K
-Fructose1,6bisphosphate (Esaphosphena) 5 g (ขวดละ 5 gผสมมาแล้ว ) IV drip in 1 hr
ในเด็ก มักใช้ในเด็กที่ขาด phosphate เช่น rickets จะให้ 70-100 mg/kg/day
Chelation (hyper-)
1 Na
Oral
-Adult : กินน้ำเปล่าเป็น ml ตามที่คำนวณได้จาก free water deficit ได้เลย
IV
-Adult : ใส่ 5%DWเป็น ml ตามที่คำนวณได้จาก free water deficit ได้เลย ส่วนถ้าคิดว่ากำลังขาด volume ให้ load NSS ไปก่อน พอผล hyperNa ออกมาค่อยแก้น้ำ
-Ped: ให้คิดก่อนว่าขาด volume เท่าไหรเป็น 3%6%9% จากนั้นเอา free water deficit ไปลบจาก volume นั้น ที่เหลือเป็น NSS เช่น 6% def 10 kg = 600 ml ถ้าขาด freewater 200 ก็ใส่ Na = 140 mEq/L x 400 ml = 56 mEq
หมายเหตุ
-หา Free water deficit จาก N1V1 = N2V2 หรือ
Naเริ่มต้นTBW1 = Naที่ต้องการTBW2
- เมื่อได้ค่า TBW2 แล้ว - TBW1 = free water deficit
เด็ก อ่าน Harriet Lane
2 K
Oral
พวกนี้ต้องถ่ายอุจจาระถึงจะลด K ได้, ต้องระวัง colonic obstruction ด้วย
-Ca exchange resin (Kalimate) 30 g + น้ำ 50 ml (เด็ก 1 g/kg)
-Na exchange resin (Kayexalate) 30 g + sorbitol 50 ml (เด็ก 1 g/kg)
IV
-10% Ca gluconate 10 ml repeat ได้ 3 dose
เด็ก 1 ml/kg/dose ผสมใน sterile water 1 เท่า
-RI 10 U iv + 50% glucose 50 ml IV ตาม น้ำตาลใน 30 นาที
เด็ก 0.1 U/kg + glucose 1 g/kg
หมายเหตุ
-hyperK ทำให้ Tall T, P waveหาย, PR prolong พวกนี้ try med ได้ แต่ถ้า QRS กว้าง, sinus arrest ต้องไป dialysis (I/C 1.severe hyperK, 2.Intractible hyperK)
3 HCO3-
แก้เหตุ approach ไปตาม met. Alkalosis
4 Ca
Iv
-fluid replacement ให้ NSS จน urine ออก> 3L/day (ถ้าไม่ถึง ให้ให้ furosemide)
- maintain euvolemia เพราะถ้า hypovolemia ไตจะดูด Ca กลับมา
-ใน Hematologic malignancy, VitD toxicity, gramulomatous disease ให้ steroid : Dexa 5-10 mg iv OD
หมายเหตุ
if symptomatic hyperCa คือซึม หรือ Total Ca > 13 ให้ให้ยา 2 ชนิดนี้คู่ไปด้วย
1.Calcitoin ให้ 2 วัน actionว 2-4 d
2.Bisphophonate ให้ทีเดียว ออกฤทธิ์หลัง 2-4 d ยาวไปจนถึง 2-4 wk
5 Mg
IV
ใช้ Calcium gluconate ช่วย stabilize cell เหตุผมเพราะมันทำงานเหมือนๆ K
หมายเหตุ
ไม่มีวิธีแก้ จะทำก็ dialysis เลย
6 PO43-
Oral
if Total Ca x PO43- < 55 :
CaCO3 (1g) 1x3 oral with meal
if ผลคูณนี้ > 55 :
Aluminium hydroxide 15 ml tid with meal
